Эркээни хочотун Төхтүр нэһилиэгэр бэс ыйын 17 күнүгэр “Айхалланныҥ – төрүт Төхтүр төлкөлөөх ыһыаҕа”диэн самаан сайыны уруйдуур ыһыахха ыраахтан – чугастан ыалдьыт дьон түмүстэ. Бу күн күммүт туран биэрдэ, оҕолуун-уруулун ыһыах көрүгэр кыттыһан, оһуокайдаан ойдулар, дьиэрэҥкэйдээн дайдылар. Өрөспүүбүлүкэбитигэр Үлэ сылыгар туһуламмыт ыһыахха сахалыы сиэри-туому тутуһан, алгысчыппыт алгыс тылынан амалыйан, чороон айаҕынан, кытыт биэ кыынньар кымыһынан уйгуланан, Айыы дьонун араҥаччыта буолбут Үүс Аас бэйэлээх Үрүҥ Айыы тойонтон көҥүллэтэн, иитиллэр Ийэ сирбит иччилэриттэн көрдөһөн, бар дьону көмүскүү-харыстыы туралларыгар баҕаран, уйгу быйаҥнаах сайын кэлэрин туһугар айах тутта, ол кэннэ кымыс иһиитэ, ырыа-үҥкүү саҕаланна.
Үлэ сылыгар анан туруоруллубут “Үлэ күүрдэ” театральнай дьүһүйүүгэ совхоз, холкуос кэминээҕи бастыҥ үлэһит дьоннорбут ааттара ааттанна, үлэлээн ааспыт кэрэ кэмнэрэ кылгастык ойууланна. Нэһилиэкпит Аҕа баһылыга Багдарыын Ньургун уола Кэскил бар дьонугар эҕэрдэ тылларын анаата, нэһилиэкпит бэтэрээн спортсмена Владимир Николаевич Кузьмиҥҥа Саха сиригэр спорт эйгэтэ төрүттэммитэ 100 сыллаах үбүлүөйүнэн, ону тэҥэ 25 сыллаах спортивнай олоҕун суолун бэлиэтээн туран, “Төхтүр нэһилиэгин Бочуоттаах олохтооҕо” бэлиэни туттарда, бастыҥ спортсмен дьоннорбутугар махтал суруктары туттартаата. Ил Түмэн депутата Семенов Дмитрий Александрович күөх сайыҥҥа үктэммиппитинэн истиҥ эҕэрдэтин эттэ, нэһилиэкпит аҕа баһылыгар Ил Түмэн депутаттарын ааттарыттан Бочуоттаах грамотаны туттарда, Хаҥалас улууһун дьаһалтатын дьыалаларын дьаһайааччы Устинова Күннэй Ивановна улуус аатыттан бастыҥ үлэһит дьоннорбутугар эҕэрдэ суруктары, махтал тыллары анаата. “Көмүс сүүтүк” иистэнньэҥнэр түмсүүлэрэ салайааччылара Барамыгина Екатерина Николаевна “Хаксык” тыа хаһаайыстыбатын кооперативыгар кыбытыы ньыманнан тикпит көбүөр уонна олбохтору бэлэх ууннулар.
Ыһыахпыт өрөгөйдөөх чааһын кэнниттэн “Үлэни уруйдуу туойуоҕуҥ!” диэн үлэ кэллэктииптэриттэн састааптаах эҕэрдэ кэнсиэр саҕаланна, манна ыалдьыттарбыт биир дойдулаахпыт Дмитрий Шадрин уонна “ Детсат” киинэ устуудьуйатын артыыстара, ырыаһыттара кэлэн ыһыах түһүлгэтин сэргэхситтилэр.
Түһүлгэлээн олорон аһааһын кэмигэр “Аһастаах мороку”, “Уһун суһуох”, “Сандалы-2023”, күрэхтэр ыытыллыннылар. Аһастаахтар күрэхтэригэр Ильин Василий Николаевич тэҥнээҕин булбата: уон алаадьыны биирдэ уобан, икки чороон быырпаҕы биирдэ омурдан кэбистэ. Киниэхэ нэһилиэкпит бааһынай хаһаайыстыбатын салайааччыта Желобцова-Захарова Людмила Петровна туруорбут бирииһэ ананна.
Уһун суһуохха тоҕус анал аат саастарынан көрөн ыытыллынна. Улахан дьоҥҥо кыайыылааҕынан Өктөмтөн ыалдьыппыт Екатерина Христофорова буолла. Баттаҕын уһуна – 13 тутум, 4 тарбах. Улахан оҕолорго Афанасьева Анита буолла, кыра кыргыттарга Саввина Вика буоллулар. “Сандалы-2023” сахалыы ас күрэҕэр түөрт хаһаайка кыттан, ас арааһын аҕалан тардан, ыһыах ыалдьыттарын сэҥээриитин туттулар. Лыткиннар, Борисовтар, Макаровтар дьиэ кэргэттэрэ уонна холбоһуктаах “Айтал” түөлбэ аатыттан Алексеева Александра Семеновна ас эгэлгэтин астааннар, сахабыт баай сандалытын туоһуларынан буоллулар.Түмүккэ мунутуур кыайыылааҕынан Макарова Ольга Николаевна буолла, киниэхэ Бочуот Знамя Орден кавалера, РФ Тыатын хаһаайыстыбатын үтүөлээх үлэһитэ Ия Григорьевна Андреева оҕолоро, сиэннэрэ туруорбут сыаналаах бэлэхтэрэ туттарылынна.
“Сахам талба таҥаһа” дьиэ кэргэнинэн саха таҥаһын көрүүтүгэр уопсайа уон дьиэ кэргэн кытынна, тоҕус ыйдаах оҕотуттан аҕам саастаах дьонугар тиийэ сахалыы сиэдэрэйдик тигиллибит оһуор-дьарҕаа, кыл киэргэллээх таҥастары көрдөрдүлэр. Муҥутуур кыайыылааҕынан нэһилиэкпит эдэр ыала Светлана, Ньургун Лыткиннар буоллулар, Саха Өрөспүүбүлүкэтин доруобуйа харыстабылын үтүөлээх үлэһитэ Мария Петровна Борисова оҕолоро, сиэннэрэ туруорбут уон биэс тыһыынча сууммалаах бирииһинэн наҕараадаланнылар. “Оҕуруо симэхтээх бастыҥ дьиэ кэргэн таҥаһа” анал аакка нэһилиэк депутааттара аҕыс тыһыынча сууммалаах бириистэрин Нина Егоровна Андреева дьиэ кэргэнигэр туттардылар, “Кыл киэргэллээх бастыҥ саха таҥаһа” анал аат ылла Барамыгина Екатерина Николаевна дьиэ кэргэнэ, Үлэ Кыһыл Знамята Орден кавалера Дмитрий Нестерович Самсонов сыдьааннара, аймах-билэ дьоно туруорбут 7 тыһыынча сууммалаах харчынан бирииһинэн наҕараадаланна.
“Удьуор утумун тутар дьиэ-кэргэн”анал аат Матрена, Василий Ефремовтар дьиэ кэргэттэригэр ананна, ССРС култууратын туйгуна Елизавета Ивановна Афанасьева оҕолоро, аймах-билэ дьонноро туруорбут 5 тыһыынчалаах сертификаттарынан бэлиэтэннэ.”Сиэдэрэй симэхтээх дьиэ кэргэн” аатын Василий, Надежда Афанасьевтар, “Олонхо дойдутун талба таҥаһа“ Елена, Александр Соломоновтар кыыстарынаан, күтүөттэринээн, сиэннэринээн сиэдэрэйдик таҥнан тахсаннар, “Олонхо дойдутун талба таҥаһа“ анал ааты ыллылар, кинилэргэ Үлэ Кыһыл Знамята Орден кавалердара Дмитрий Николаевич уонна Фекла Дмитриевна Яковлевтар оҕолоро, сыдьааннара туруорбут бэлэхтэрэ ананна.
Күн иккис анарыгар “ Өбүгэм төрүт үгэһэ” норуот тылынан уус-уран күрэҕэ ыытыллынна, манна Кылаан бирииһи Үлэ Кыһыл Знамята орден кавалера, РФ Тыатын хаһаайыстыбатын үтүөлээх үлэһитэ Марфа Михайловна Заморщикова оҕолоро, сыдьааннара туруорбут 15 тыһыынча сууммалаах харчынан бирииһин эдэр талааннаах норуот ырыаларын, олоҥхону толорооччу Владислав Аввакумов ылла, анал ааттарга тигистилэр: Николай Макаров -“ Дэгэрэнээх ырыаһыт”, киниэхэ үлэ Кыһыл Знамята Орден кавалердара Дмитрий Николаевич уонна Фекла Дмитриевна Яковлевтар оҕолоро, сыдьааннара туруорбут бэлэхтэрэ ананна. “Кылыһахтаах ырыаһыт” –Людмила Захарова-Желобцова ааттанна уонна Үлэ Кыһыл Знамята орден кавалера, РФ Тыатын хаһаайыстыбатын үтүөлээх үлэһитэ Марфа Михайловна Заморщикова сыдьааннара туруорбут 5 тыһыынча сууммалаах бирииһинэн бэлиэтэннэ. Российскай Федерация Норуотун Үөрэҕириитин туйгуна Василиса Владимировна Шадрина сыдьааннара, аймах-билэ дьонноро туруорбут 5 тыһыынча сууммалаах бирииһин Покровскай куораттан кытта кэлбит ыалдьыппыт ылла.Оҕолорго анаан “ Төрүт оонньуу” диэн сахалыы оонньуулар ыытыллыннылар, кыл мээчик, кириэс тэбии күрэхтэрэ оҕо дьон сэҥээриитин ылла, бастыҥнар бириискэ тиксэн үөрүүлэрэ үрдээтэ.
Ыһыахпыт сүрүн оонньуулара хапсаҕай, мас тардыһыы, үс төгүл үс, таас көтөҕүү курдук көрүннэргэ күүстээхтэр, сымсалар илин-кэлин түһүстүлэр. Ол курдук оҕолорго хапсаҕайга бастакы миэстэни Адамов Ян, иккиһи Кузьмин Коля ыллылар, хапсаҕайга 70 киилэҕэ дылы кыайыылаахтар: бастакы миэстэни Кирилл Кузьмин, иккиһи Эдуард Тапыев, үһүс миэстэни Прокопьев Виталий ыллылар. 70 киилэттэн үөһэлэргэ бастакы миэстэни Лыткин Ньургун, иккиһи Петров Артур, үсүһү Никитин Петр ыллылар, сыаналаах бэлэхтэринэн, мэтээллэринэн наҕараадаланнылар. “Үс төгүл үс” атах оонньуутугар оҕолорго бастакы миэстэ Адамов Ян, иккис Кондаков Слава, үһүс Кузмина Ника буоллулар, улахан дьоҥҥо бастакы миэстэни (31,10) ыстанан Ильин Еремей ылла, иккиһи( 27,17) ыстанан Вильям Тарасов, үһүс миэстэни (26,35) ыстанан Прокопьев Виталий ыланнар сыаналаах бириистэринэн, мэтээллэринэн наҕараадаланнылар.
Мас тардыһыытын көрүҥэр оҕолорго бастакы миэстэни Кондаков Слава ылла, иккис бочуоттаах миэстэ Ян Адамовка ананна, мэтээллэр, сыаналаах бириистэр туттарыллыннылар, улахан дьоҥҥо 70 киилэҕэ дылы ыйааһыннаахтарга Ильин Еремей тэҥнээҕин булбата -бастакы миэстэ буолла, иккис миэстэҕэ Кирилл Кузьмин, үһүс миэстэ Слава Кондаковка тигистэ, 70 үөһэ ыйааһыннаахтарга бастакы миэстэни Дмитрий Березкин, иккиһи Андреев Александр, үһүс миэстэни Артур Петров ылла. Күрэххэ кыттыбыт, кыайбыт уолаттарга олохтоох дьаһалта аатыттан бириистэри, мэтээллэри, мүһэлэри туттардылар.
Илии-атах оонньууларын кэнниттэн ыһыах тыҥааһыннаах күрэҕэ “Таас көтөҕүүтэ” буолла , манна алта уол кыттыбытыттан саамай уһуну( 93,3) миэтэрэни баран, былырыыҥҥы ыһыах таас көрүҥүн чөмпүйүөнэ Юлиан Попов ылла уонна Ил Түмэн депутата Дмитрий Александрович Семенов туруорбут анал бирииһинэн наҕараадаланна.
Киэһэриитэ үгэскэ кубулуйбут түөлбэлэр икки ардыларыгар ыытыллар “Сайылыкка үлэ күүрдэ” спортивнай күрэх түөрт түһүмэҕинэн ыытылынна. Тыа хаһаайыстыбатын бэтэрээнэ, нэһилиэк бочуоттаах олохтооҕо, ытык кырдьаҕаспыт Семен Петрович Заморщиков оҕолоро, сиэннэрэ туруорбут бирииһигэр ананна. Бу күрэх ферма күүрээннээх үлэтин-хамнаһын көрдөрөр тыа сирин сүрүн үлэлэриттэн таҥыллан оҥоһуллубута, Семен Петрович урут үлэлээбит үлэтин-хамнаһын сырдатыынан буолла. Күрэх түмүгүнэн, саҥа тэриллибит « Дьулуур” түөлбэ эдэр ыччатыттан састааптаах хамаандата (1,17)сөкүүндэнэн бастакы миэстэни ылары ситистэ, салайааччы Олимпиада Егоровна Уваровская, иккис миэстэҕэ( 1,23 ) көрдөрүүнэн “Сайдыы” түөлбэ, салайааччы Довна Анатольевна Афанасьева, үһүс миэстэҕэ (1,25 )сөк.” Айтал “ түөлбэ-салайааччы Александра Семеновна Алексеева тахсаннар кыайыы өрөгөйүн биллилэр. “Үрдэл”,”Мырсыкы” да түөлбэлэр куһаҕана суохтук кытыннылар.Түөлбэлэрбит салайааччыларыгар куруук бу курдук дьону-сэргэни түмэн көхтөөхтүк кытыннараргытыгар улахан махталбытын тиэрдэбит.
Дьэ, ити курдук самаан сайыны көрсөр нэһилиэкпит ыһыаҕа бэрт сэргэхтик, үрдүк таһаарыылаахтык түмүктэннэ, кэлбит ыалдьыттар дуоһуйа сынньанан, төрөөбүт дойдуларыттан күүс-уох ылынан, үөрэн-көтөн тарҕастылар.
Күрэхтэргэ көмөлөһөн спонсардаабыт дьоммутугар, өбүгэбит үтүө үгэстэрин үйэтитэр, үлэҕэ уонна чөл олоххо көҕүлүүр ыллыктаах үлэбитигэр улахан суолта ууран, мэлдьи өйүүргүтүгэр махтанабыт. Инникитин даҕаны норуоппут үтүө үгэстэрэ сүтэн-уостан хаалбакка, ыччат дьоммут үүнэ-сайда туралларын туһугар күүспүтүн холбоон бииргэ үлэлэһэ туруохпут диэн эрэнэбит.
