Кулууп уота ыҥырар-угуйар.
Төрүт Төхтүр дьаамсыктар дэриэбинэлэрэ буоларынан биллэр.Төхтүр нэһилиэгэр 1931 сыллаахха ааҕар балаҕан аан бастаан аһыллыбыта.
Онтон кулуубу дэриэбинэҕэ 1939 сыллаахха үөһээ Дьураан базаттан дьиэни көтүрэн өрүһүнэн уһааран аҕаланнар,тутан 1941 сыллаахха үлэҕэ килэрбиттэрэ. Онно 1960-с сылларга дылы Припузова Надежда Филипповна дьиэ кэргэттэринээн кулууп дьиэтигэр бэйэтигэр олорон,остуорастаабыта,оһох оттооччунан үлэлээбитэ.Кулууп күнүскү өттүгэр биригээдэ хонтуората буолара, киэһэтин араас мунньахтар,гармошканан,мандалинанан сынньалаҥ үҥкүү киэһэлэрэ буолаллара.Оччолорго библиотекарынан уонна кулууп үлэһитинэн биир киһи ананан үлэлиирэ.1940-1950 сылларга аа5ар балаҕаҥҥа комсомол секретара Готовцева Анна Яковлевна уонна Денисова Ектерина Семеновна үлэлээбиттэрэ биллэр,кинилэр 1945 сыллааҕы Кыайыы ыһыаҕын тэрийсибиттэрэ диэн олохтоох кырдьаҕастар ахталлар.Екатерина Семеновна сэрии кэнниттэн олохтоох сэбиэккэ депутатынан талыллыбыт,сэбиэт секретарынан иккис созывка үлэлээбит.1945 сыллаахха Кыһыл Сулуска тэриллибит Кыайыы ыһыаҕын туһунан тыыл ветерана Руфова Варвара Александровна ахтыытыттан: “ Ыһыахха дьон үөрүүтэ-көтүүтэ,кымыс иһиитэ,минньигэс сыттаах килиэп,сыалаах эт дэлэй этэ.Ыһыаҕы оччотооҕу колхоз председателэ Иванов Уйбааныс,биригэдьиир Денисов Сөдөөт тэрийбиттэрэ.Оройуонтан боломуочунай кэлэн,сэрии кэмигэр колхозпут Сталинтан махтал суруктаах телеграмма туппутун эппитэ,оскуола оҕолоро от үлэтигэр кыайыылаахтык үлэлээн, Саха АССР Верховнай Советын бочуотунай грамотатынан наҕараадаламмыппыт. Кыайыыны колхоз дьоно үлэлэринэн уһансыбыттарын туһунан элбэҕи кэпсээбитэ.Ыһыахха илии-атах күрэхтэһиитэ, ат сүүрдүүтэ ыытыллыбытын өйдүүбүн. Оонньууну-көрү Готовцева Ааныс,Денисова Кээтии,Кириллина Аана,Даша тэрийэн ыыппыттара.Оччотооҕу колхозка уол,кыыс,ыччат элбэх этэ.Сарсыарда халлаан сырдыар дылы оһуохай,кулууппутугар үҥкүү-битии,ырыа-тойук,күүлэй үчүгэйэ буолта”.
1950-с сылларга Егорова Евдокия Павловна, 1950-с сыллар бүтүүлэригэр Федорова Светлана Михайловна үлэлээбиттэрэ.1960 сыллаахха культурнай сырдатар училищены бүтэрэн, библиотекарынан Дьяконова Тамара Степановна үлэлии кэлбит. “Үгүс маассабай үлэ ыытыллара,комсомоллар мустан, кулууп иһинэн ыытыллар биэчэрдэргэ, художественнай самодеятельноска кыттан Өктөмнөрү кытта оройуон көрүүтүгэр бастаабыппыт, культурнай-сырдатар училищеттан практиканнар тахсан үлэлээн хор тэрийбиттэрэ,кулууппутугар үлэ күөстүү оргуйара,Мэҥэ Хаҥалас оройунугар Ороссолуодаҕа концертыы,пьеса туруоран гастролга сылдьарбыт” – диэн Тамара Степановна ахтыытыгар суруйар.
1967 сылга дылы Хаҥалас Чараҥыттан төрүттээх Иванов Николай Васильевич сэбиэдиссэйдээбит.Кини кэнниттэн Бэстээхтэн төрүттээх Егоров Виктор Гаврильевич үлэлээбит. 1969 сыллаахтан библиотекарынан Афанасьева Елизавета Ивановна үлэлии кэлиэҕиттэн, төхтүр библиотеката бары көрдөрүүлэринэн оройуоҥҥа, республикаҕа тиийэ аатырбыта,куруук бастакылар кэккэлэригэр сылдьыбыта.
1967 сыллаахха Төхтүр олохтооҕо Борисов Илья Васильевич прорабтаан, нэһилиэнньэ күүһүнэн саҥа зрительнай зал кулуупка салҕанан тутуллубута. Оччолорго киномеханик Свинобоев Дмитрий бэйэтэ эргэ дьиэни көтүрэн аҕалан киноаппаратнай туппут.Бу сылларга кулууп сэбиэдиссэйинэн Андреева Полина Петровна,библиотекарынан Эверстова (Шадрина) Варвара Григорьена үлэлээбиттэр.
1969 сыллаахха комсомольсккай путевканан комсомол секретарынан уонна киномеханигынан ананан Лыткин Дмитрий Степанович үлэлии кэлбитэ.Кини иннинэ передвижной киноустановканы оҕуһунан, атынан тиэйэн аҕаланнар Одинцов Моисей Афанасьевич, Шадрин Иван Петрович,Заморщикова Дарья Спиридоновна,Бурцев М.А., Шадрина Марфа киинэ аҕалан көрдөрөллөрө. 1973 сыллаахха саҥа киноаппаратура ылан широкоэкраннай киинэни көрдөрөр буолбуттара. Бу кэмҥэ кулууп тас көрүҥүн тупсарыыга болҕомто ууруллан,кулууп дьиэтэ саҥардан штакетник күрүөлэммитэ, кулууп иһинээҕи муоста үрдэтиллибитэ.Бу саҕана кулууп 4 оһохтооҕо,онно мастарын бэйэлэрэ мастааннар остуорастар оттоллоро,муосталарын сууйаллара.Араас сылларга Самсонова Анастасия,Шадрина Елизавета Михайловна,Шадрина Августина Петровна,Платонова Вера Ильинична, Герасимова Татьяна Егоровна, Готовцева Октябрина Афанасьевна, Егорова Антонина Петровна, Захарова Александра Романовна уо.д.а үлэлээбиттэрэ.
1975 сыллаахха саҥардыы “Сельский дом культуры” диэн ааттаммыт Төхтүр кулуубугар культурнай-сырдатар училищены саҥа үөрэнэн бүтэрбит Васильева Наталья Васильевна үлэҕэ ананан кэлбитэ. Бу саҕана кулууп директорынан Бурсуляк Галина Егоровна үлэлии сылдьара. Кулууп,библиотека үлэһиттэрэ идеологическай ,иитэр-өйдөтөр агитационнай үлэни, партия,правительство уураахтарын тарҕатар үлэһиттэринэн буолаллара. Кыһыҥҥы фермаларга,хонтуораларга кыһыл муннуктар үлэлииллэрэ,сайынын ходуһаларга,бааһыналарга,сайылык фермаларыгар агитбригаданан хастыы да нэһилиэк кыттыһан культурнай-маассабай,сырдатар үлэни тэрийэллэрэ. ” Култуура оройуоннааҕы отделыттан заведующай Кампеев Егор Степанович понедельник аайы телефонунан туох үлэ барбытын туоһулаһан, атын кулууптар тугу,хайдах үлэлииллэрин сырдата олороро,сүбэ-ама биэрэрэ. Нэһилиэк дьоно-сэргэтэ сүрдээх активнай этилэр, мунньахха чаас аҥаарын инниттэн кэлэн,залы толору мустан олорор буолаллара” – диэн Наталья Васильевна ахтыытыгар суруйар. Диссипилиинэлээх буолууну отделение парткома, оскуола директора Киров Семен Алексеевич ирдиирэ,бэйэтэ эмиэ улахан мероприятиеларга барытыгар кыттара.Кыайыы 30 сылыгар аналлаах оройуоннааҕы фестивальга бэйэтэ салайан, бүрүөһүннээх массыынаҕа симиллэн тиийэн, концерт көрдөрөн,культура отделыттан радиола бэлэхтэппиттэр.1977сыллаахха Ильина Надежда Степановна үлэлээбитэ,ол кэмнэргэ комсомол секретара Афанасьев Семен Васильевич, женсовет Иванова Антонина Афанасьевна нэһилиэк комсомолларын түмэн,биир сүбэнэн өрө күүрүүлээхтик үлэлээбиттэрэ. Киномеханигынан бу сылларга Егоров Реворий Григорьевич үлэлиирэ, киэһэ ахсын киинэ көстөрө, индийскай киинэ кэллэҕинэ,залга олорор да,турар да миэстэ суох буолара. Онтон соҕуруу культура институтун бүтэрбит, Качикаттан төрүттээх Харлампьева Зоя Петровна диэн Төхтүр кулуубугар ананан кэлэн үлэлээбитэ.
Араас сылларга Төхтүр кулуубугар элбэх специалист үлэлээн ааспыттара, ол курдук 1980-с сылларга Никитина Наталья Ефимовна, Андреева Елена Аркадьевна үлэлээбиттэрэ. Өлүөхүмэттэн төрүттээх Колмыгина Людмила Макаровна үлэлиир кэмигэр эргэ оһохтору көтүттэрэн, смета оҥорон котельнайынан оттуллар аныгылыы тииптээх ититиллэр система килэттэрбитэ. Улуу Кыайыы 40 сылын бэлиэтээһин киэҥ далааһыннаахтык ыытыллыбыта, ол курдук нэһилиэк 14 агитзоналарынан уус-уран самодеятельноһы көрүү, кулууп таһыгар Кыайыы сэргэтин туруоруу.1986 сыллаахха кулуупка эбии үлэһит ставката көрүллэн оройуонтан уус – уран салайааччы кэлэн үлэлээн барар буолбута.
Төхтүргэ культурнай олох сайдыытын историятыгар ураты миэстэни ылар, уһулуччу суоллаах-иистээх үлэһитинэн Шадрина Варвара Григорьевна буолар.Кини 1985-1996 сылларга кулууп сэбиэдиссэйинэн үрдүк таһаарыылаахтык үлэлээбитэ. Бу сылларга агитзонанан,тэрилтэнэн,түөлбэнэн үлэ күүскэ сайдыбыта. Октябрьскай революция 70 сыла үрдүк күүрүүлээхтик бэлиэтэммитэ,комсомольскай субботниктар,гражданскай сэрии памятниктарын сөргүтүү,бойобуой албан аат миэстэлэринэн походтар,үлэ дьонун чиэстээһин тэрээһиннэрэ, тэрилтэлэринэн СССРС Союзнай Республикаларын норуоттарын культураларын сырдатыы фестиваля уонна да үгүс үлэлэр кулууп активистарын быһаччы кыттыыларынан тохтоло суох барбыттара. “Оскуола-производство-үрдүк үөрэх” комсомольскай путевканан үгүс эдэр ыччат Төхтүр биригээдэтигэр, “Мичил” ыччат-комсомольскай ферматыгар кэлэн үлэлииллэрэ, нэһилиэк культурнай олоҕо, комсомоллар көҕүлээһиннэринэн ньиргийэн олороро.Ол курдук зоотехник идэлээх Капитонов Александр салайааччылаах вокальнай инструментальнай ансамбль үлэлээбитэ. 1986 сыллаахтан учуутал Соркомова Клара Федоровна тэрээһининэн,аҕыйах хомустуур дьахталлар түмсэннэр, хомус кыракый түмсүүтэ тэриллибитэ.1987 сыллаахха Төхтүр оскуолатын иһинэн, директор Шишигин Николай Спиридонович көҕүлээһининэн хомус куруһуога маҥнай 4, онтон 14 оҕону түмэн, куруһуок үлэтин саҕалаабыта. Ансаамбылы ветеран Ильина Матрена Тарасовна салайбыта. Бэтэрээн эбээлэр сиэннэрин кытта кулууп тэрээһиннэрин көхтөөх кыттааччылара буолбуттара. Талааннаах салайааччы,тэрийээччи Варвара Григорьевна маны тута сэргээн, Николай Спиридонович өйөбүлүнэн “Кэскил” диэн ааты толкуйдуу охсоннор,хомусчуттар ансаамбылларын тэрийбиттэрэ, тута улуус,республика маассабай тэрээһиннэригэр, араас омуктары көрсүүгэ Төхтүрдэрин аатын ааттатан барбыттара. Ол кэмтэн 30 тахса сыл ааһан, хомусчуттар ансаамбыллара «норуодунай ансаамбыл” буола үүнэн, элбэх хомусчут оҕону иитэн-такайан таһааран, ааттаах-суоллаах улахан коллектив буолан, үлэлии-хамсыы сылдьар. 2000 сыллаахха ансаамбыл хомусчуттара Ильина Матрена Тарасовна, Капустина Варвара Сидоровна, Перловская Варвара Николаевна, Алена Капустина Саха сирин делегациятын састаабыгар, виртуоз хомусчут С.С. Шишигины, И.Е.Алексеевы- Хомус Уйбааны, хомус ууһа И.И.Христофоровы уонна эдэр хомусчут Туйаара Жиркованы кытта Австрия куораттарынан опыт атастаһар көрсүһүүлэри тэрийэн, кэнсиэртэри оҥортоон кэлбиттэрэ. Араас сылларга «Кэскил» хомусчуттар ансаамбылларын култуура туйгуна Перловская Варвара Николаевна, Лыткина Татьяна Владимировна, Окоемова Валентина Сергеевна, Алексеева Ольга Валерьевна салайбыттара. Республика, улуус таһымнаах элбэх күрэхтэргэ кыттан, ансаамбыл коллектива үгүс ситиһиилэрдээх, маны таһынан 2012 сыллаахха култуура туйгуна Перловская А.Д. сайааччылаах орто сүһүөх оҕолор ансаамбыллара Татарстаҥҥа Набережные челны куоракка «Радуга Сабантуя» тюрк тыллаах омуктар Аан дойдутааҕы фестивальларыгар кыттан лауреат, 2014 сыллаахха үөрэҕирии туйгуна, оскуола иннинээҕи саастаах оҕолор фольклорга уһуйааччылара Ефремова Александра Ивановна салалтатынан “Бриллиантовые нотки” фестивальга Турция Анталия куоратыгар кыттан дипломант, 2012 сыллаахха ансаамбыл хомусчуттара Саяна Шадрина, Анжелика Филиппова Крым Евпатория куоратыгар “Планета искусств” фестивальга кыттан дипломант буолан кэлбиттэрэ. Ансаамбыл 2017 сыл түмүгүнэн “Алмазы Якутии” республикатааҕы бириэмийэ кыайыылааҕа.
Варвара Григорьевна Шадрина бэйэтэ айылҕаттан артыыс талааннаах киһи буолан, кини үлэлиир сылларыгар “Көөчөөн көрө” диэн мини-театры тэрийэн,улуус нэһилиэктэринэн гастрольга сылдьан, дьон биһирэбилин ылбыттара, үгүс талааннар арыллыбыттара, элбэх умнуллубат оруоллар оонньоммуттара. Ийэтин утумнаан, “Көөчөөн көрдөрүгэр” быһаччы уһуйуллан, Варвара Григорьевна уола Дмитрий Васильевич Шадрин, Щепкин аатынан театральнай училищены бүтэрэн артыыс идэтин баһылаабыта, республикаҕа культура сайдыытыгар таһаарыылаахтык үлэлии сылдьар нэһилиэк биир бастыҥ ыччатынан буолар. Варвара Григорьевна 1996 сылтан бочуоттаах сынньалаҥҥа олорор, республикаҕа норуот култуурата уонна духуобунаһа сайдарыгар өҥөлөрүн иһин киниэхэ “Саха Өрөспүүбүлүкэтин Култууратын туйгуна” бочуоттаах аат иҥэриллибитэ.
1985-1996 сылларга Шадрина Варвара Григорьевна сэбиэдиссэйдээх Припузова Улита Степановна, Борисова Светлана Васильевна, Татаринова Саргылана Семеновна,Слепцова Яна, Винокурова Марина Валерьевна, Пестерева Сахая Сергеевна таһаарыылаахтык үлэлээбиттэрэ.
1996 сыллаахха култуура дьиэтин көҕүлээһинэн олохтоох телевидение тэриллибитэ. Биир дойдулаахпыт сибээс министрэ Александр Ильич Борисов улахан сыаналаах, күүстээх кыамталаах аппаратураны камератыгар тиийэ буор-босхо бэлэхтээн, олохтоох дьаһалта дьиэтигэр аҕалан, таҥан биэрбит сүҥкэн өҥөлөөх. Олохтоох телевидение киириэҕиттэн нэһилиэк олоҕо биллэ сэргэхсийбитэ, дьон-сэргэ саҥа сүүрээни олус сэргээбиттэрэ. Маҥнайгы операторынан учуутал Федоров Николай Николаевич, редакторынан уонна дикторынан Перловская Анастасия Дмитриевна үлэлээбиттэрэ. Нэһилиэккэ ыытыллар араас культурнай, спортивнай, маассабай тэрээһиннэр уһуллан үйэтитиллибиттэрэ, үлэ кэлэктииптэрин күннээҕи үлэлэрэ уонна түбүктэрэ, биир дойдулаахтарбыт ситиһиилэрэ, бэтэрээннэр, юбилярдар, нэһилиэк ыалдьыттара уонна да атын күннээҕи сонуннар,эҕэрдэлэр,биллэриилэр тиһигин быспакка нэһилиэнньэҕэ сырдатылла турбуттара.Телестудия “СаҺарҕа” диэн аатанан үлэтин саҕалаабыта да буоллар, олохтоохтор таптаан “ТТВ” диэн сүрэхтээбиттэрэ. Манна араас сылларга Тарасов Федор Владимирович, Алексеев Василий Коммунарович, Семенов Алексей Никифорович, Афанасьева Ньургуйаана Герасимовна, Иванов Ньургун Михайлович үлэлээбиттэрэ. Федор Владимирович “ТТВ” – ттан кынаттанан, НВК НКИК Хаҥаластааҕы филиалыгар операторынан күн бүгүҥҥэ дылы үлэлии сылдьар.
1997 сыллаахтан Култуура Киинин директорынан Ефремова Мотрена Васильевна үлэлээн саҕалаабыта, уус-уран салайааччынан Перловская А.Д., ди-джей операторынан Тарасов Ф.В., тех үлэһиттэринэн Лиханова Антонина Петровна, Попова Екатерина Афанасьевна, Андреева Тамара Николаевна, газооператордарынан Мохначевскай Александр Николаевич, Иванов Руслан Гаврильевич, Афанасьев Герасим Васильевич, Платонов Руслан Егорович, Ильин Абрам Семенович, Афанасьев Семен Васильевич үлэлээбиттэрэ. 1998 сылтан Култуура Киинэ аата уларыйан, “Эркээни” социальнай- этнографическай Киин диэн саҥа ааттаммыта. Аныгы олох сүүрээнинэн бырайыагынан үлэ саҕаламмыта. Киин материальнай базатын хаҥатыы үлэ күүскэ барбыта. Улахан кыамталаах саҥа аппаратура ылыллыбыта, зрительнай залга 100 миэстэҕэ олорор ыскамыайка, сыана таҥаһа, костюмернайга саҥа таҥас-сап, сахалыы инструменнар, сыана уота-күөһэ, компьютернай техника, саҥа миэбэл, бильярд баар буолбуттара. Кииҥҥэ капитальнай ремонт оҥоһуллан, эргэ дьиэ ис бараана биллэрдик тупсубута, аныгылыы тупсаҕай көрүҥнэммитэ, дьон сынньалаҥын тэрийиигэ бары усулуобуйа тэриллибитэ. Түөлбэнэн үлэ саҥалыы тыырыллан, 7 түөлбэ буолбута, түөлбэ салайааччыларын таһынан, барыларыгар нэһилиэк сэбиэтиттэн депутаттар сыһыарыллыбыттара. Араас хайысхалаах түмсүүлэр тэриллэн, общественнай үлэ күүскэ барарыгар төһүү буолбуттара. Ол курдук «Эрэл» эдэр ыччаттар, “Чэбдигирии” чөл олох, “Көмус хатырык” муус аннынан балыктааччылар, “Көмус кий” бильярдистар, дуомаччыттар, бэтэрээннэр,уонна да элбэх, интириэһинэн түмсүүлэр дьону түмпүттэрэ. Салайааччыларынан олохтоох энтузиастар Семен Васильевич, Герасим Васильевич Афанасьевтар, Александр Степанович Соломонов, Дмитрий Степанович Лыткин, Руслан Гаврильевич Иванов уонна да атыттар таһаарыылаахтык үлэлээбиттэрэ. Прокопьева Акулина Васильевна салайааччылаах «Акулина и КО» көр-күлүү театральнай түмсүүтэ талааннах дьону түмпүтэ. «Кустук” оҕо-аймах түмсүүтүн уус-уран сайааччы Анастасия Дмитриевна салайбыта, олох хардыытын батыһан оҕолор фонограмманан ыллаан-туойан, араас таһымнаах күрэхтэргэ кыттан барбыттара. Хайа да түгэҥҥэ буоларыныы, инники күөҥҥэ эдэр ыччат хамсааһына күүстээх этэ. Ол курдук ыччаттар түүн үөһүгэр дылы кулууптарыгар мустаннар, саҥаттан саҥа идеялары олоххо киллэрэн,араас мероприятиелары тэрийэллэрэ, Ыччат Баала, нэһилиэктэринэн культурнай- спортивнай көрсүһүүлэр,субботниктар үгэскэ кубулуйбуттара. Саҥа дьылы көрсүү, « Дорообо, сандал саас!», Кыайыы күнэ, Ыһыах уонна да атын улахан тэрээһиннэргэ эдэр ыччат төһүү күүс буолара. Мэҥэ-Хаҥалас Ороссолуодатын түмсүүтүн кытта ыкса сибээс олохтонон, спортка,культураҕа доҕордуу көрсүһүүлэр буолаллара. Эдэр дьон беларусь тракторга тиэллэн өрүс уҥуор ырыа-тойук аргыстаах айанныыллара. Араас кэмнэргэ лидердар Пестерев Василий, Ильина Ольга, Яковлева Галина, Афанасьева Ньургуйаана, Кузьмина Александра, Яковлева Анна, Борисова Елена, Васильева Анастасия, Сысоева Анастасия эдэр ыччаты түмпүттэрэ.
Улуус, республика, Аан дойду таһымнаах тэрээһиннэр нэһилиэкпитигэр элбэх кыттааччыны түмпүттэрэ. Ол курдук: «Ил Хомус» норуоттар икки ардыларынааҕы эдэр хомусчуттар күрэхтэрэ, Республикаҕа бастакы Дуомат ыһыаҕа, Хомус ыһыаҕа, “Играй гармонь, звени частушка” фестиваль, Республика хомоҕой тыллаах тамадаларын күрэҕэ “Олонхо дойдутун оҕотобун улуустааҕы фольклор күрэҕэ, “Көмүс хатырык” балыксыттар аһаҕас күрэхтэрэ, “Сир симэхтэрэ” оҕо-аймах курэҕэ уонна да атыттар. Директор Мотрена Васильевна бырайыагынан 2004 сыллаахтан “Ытыс ымыыта” хомусчут эдэр ыччат республикатааҕы күрэҕэ үтүө үгэскэ кубулуйан күн бүгүнүгэр дылы хомусчут ыччаты түмэр. Бу күрэхтэн элбэх талааннаах хомусчуттар кынат үүннэринэн, билигин ааттаах-суоллаах улахан хомусчут буолан үүнэн таҕыстылар.
СӨ култууратын туйгуна Ефремова Мотрена Васильевна элбэх республиканскай граннарга,инновационнай бырайыактары көрүүгэ ситиһиилээхтик кыттыбыта. Ол курдук «Молодежь республики -21веку» целевой программаҕа «Лучший проект по организации досуга молодежи» (2003) номинация кыайыылааҕа, култуура министерствотын проектарын күрэҕэр (2004) «Ытыс ымыыта» проект, Россия культуратын министерствотын гранын кыайыылааҕа (2004), Республика президенын гранын кыайыылааҕа- “Ил Хомус” норуоттар икки ардыларынааҕы фестиваль” проект (2004), култуура министерствотын грана-“Народные инструменты” проект (2005), култуура министерствотын грана “Охрана памятников” проект (2006).
2013 сылтан Култуура Киинин директорынан Дьокуускайдааҕы култуура уонна искусство колледжын выпускнига, оҕо сааһыттан “Кэскил” хомус ансаамбылын солиһа, импровизатор – хомусчут Тапыева Светлана Федотовна үлэлиир. Уус уран салайааччыларынан, методистарынан бу сылларга Захарова Дарья Васильевна, Попова Вера Петровна, Аввакумова Зинаида Валерьевна, Перловская Анастасия Дмитриевна үлэлээн кэллилэр
«Эркээни» култуура киинин иһинэн бүгүҥҥү күҥҥэ араас хайысханан үлэлиир 17 общественнай түмсүү баар.
Нэһилиэкпит араас саастаах, активнай позициялаах дьахталларын түмэр, көҕүлүүр түмсүүлэринэн буолаллар: “Алаһа” дьахтар сэбиэтэ (салайааччы Иванова А.Р.) дьиэ – кэргэттэр, ийэлэр, эбээлэр социальнай көмүскэллээх буолууларыгар, чөл олоҕу көҕүлээһиҥҥэ болҕомто ууран үлэлэһэр. Үгүс республикатааҕы, улуустааҕы ырыа, фольклор күрэхтэрин кыайыылаахтара “Дьүөгэ” эбээлэр түмсүүлэрэ (салайааччылар Лиханова С.Г., Сысоева М.М.), дьаам фольклорун сырдатар, ыччакка үөрэтэр “Сыттык” эбээлэр түмсүүлэрэ (сал. Михеева Н.К.), “Айыллаана” орто саастаах далбар хотуттар түмсүүлэрэ республикатааҕы ырыа-үҥкүү күрэхтэрин дипломаннара (Макарова О.Н.), эдэр ийэлэри түмэр “Талба” түмсүү (Афанасьева Д.А.), “Кэрэ ситим” кыыс оҕолоох эдэр ийэлэр түмсүүлэрэ кыыс оҕону кыра сааһыттан кэрэ,сырдык,ыраас өйдөбүлүгэр уһуйар үлэни ыытар(Афанасьева Д.А.).Нэһилиэк эр дьонун үлэҕэ,чөл олоххо,активнай позицияҕа көҕүлүүр түмсүүнэн “Ил Сүбэ” эр дьон (Афанасьев В.С.) түмсүүтэ буолар. Түмсүү иһинэн айар-тутар талааннаах эр дьон “Хаҥыл” вокальнай ансаамбыла (Макаров Н.И.) республикатааҕы фольклор, ырыа күрэхтэрин көхтөөх кыттааччылара, “Саһарҕа” ветераннар түмсүүлэрэ ( Ефремова М.В.) аҕа көлүөнэ дьон сынньалаҥын тэрийсэр, социальнай көмөлтөнү сүрүннүүр. “Итэҕэл” инвалидтар түмсүүлэрэ (Кузьмин В.Н.) Эркээни хочотун доруобуйаларынан хааччахтаах дьонугар хардарыта көрсүһүүлэри, сынньалаҥнары тэрийсэр, чөл олоҕу, айылҕаны кытта бэйэ туругун ситимнээн доуобай буолууну көҕүлүүр Чэбдик хаалыктаах хаамыы түмсүүтэ (Афанасьева К.А.), “Көмүс сүүтүк” (Ефремова М.В.) уран тарбахтаах иистэнньэҥнэр,уустар үлэлэрин сүрүннэһэр,быыстапкалары тэрийэн дьон-сэргэ болҕомтотугар таһаарар, “Тиэргэн” оҕуруоччуттар түмсүүлэрэ (Корнилова Н.В.) үтүө үгэс буолбут сылын аай ыытыллар “Бастыҥ тиэргэн” күрэҕи көҕүлээн ыытар, Кыайыы скверыгар көҕөрдүү үлэни тэрийэр, “Айылҕа мин харахпынан” хаартыскаҕа түһэрээччилэр түмсүүлэрэ (соломонова Е.С.) төрөөбүт айылҕабыт кэрэ көстүүлэрин, нэһилиэккэ ыытыллар араас тэрээһиннэр хаартыскаларын дьон сэҥээриитигэр таһааран быыстапкалары тэрийэр, Яблочнайдар диэн көрдөөх ааттаах түмсүү соторутааҕыта тэриллибитэ, ол да буоллар көр-күлүү киэһэлэрин тэрийэн,ыаллыы нэһилиэккэ ыалдьыттаан, Театр сылыгар аналлаах түөлбэлэринэн спектаклларга кыттан, Өбүгэ Сылын арыллыытыгар түөрт нэһилиэк холбоһуутун театрализациялаан дьон-сэргэ биһирэбилин ылла, ырыаны сэргээччилэр “Кэрэ эйгэ” түмсүүлэрэ (Аввакумова З.В.) саҥа тэриллэн үлэтин нэһилиэкпит Гимнын толоруунан саҕалаан олохтоохтор сэҥээриилэрин ылла. Нэһилиэкпитигэр ыытыллар култуурнай, общественнай тэрээһиннэр үрдүк таһымнаахтык, туруоруллубут сыалларын ситиһэн көдьүүстээхтик ааһалларыгар улахан оруолу, сүрүн миэстэни айар-тутар түмсүүлэрбит уонна түөлбэлэр олохтоохторо ылаллар. Түөлбэлэринэн тэриллэр культурнай, спортивнай тэрээһиннэр түөлбэ салайааччыларын кытары биир сүбэннэн былааннаан ыытыллаллар. Түөлбэлэр салайааччылара Кондакова Т.Н. (Мырсыкы түөлбэ), Алексеева А.С. (Айтал), Сидорова Е.Д. (Үрдэл), Афанасьева Д.А. (Сайдыы) нэһилиэккэ буолар культурнай, спортивнай, общественнай тэрээһиннэргэ, субботниктарга олохтоохтору түмэ тардан нэһилиэк олоҕун тупсарар, сайыннарар улахан өҥөлөөхтөр.
2020 сылга саҥа сырдык дьиэҕэ көһөн киирэннэр Култуура Киинин үлэһиттэрэ уонна нэһилиэк олохтоохторо үөрүүлэрэ муҥура суох. Киэҥ-куоҥ тутуу дьон сынньалаҥын бары өттүнэн саҥа таһымҥа тэрийэргэ, спорду уонна култуураны бииргэ ситимнииргэ бары өттүнэн эппиэттэһэр. Культурнай- спортивнай комплекска нэһилиэкпит күөн туттар киһибит Александр Ильич Борисов аата, олохтоохтор туруорсууларынан, нэһилиэк уонна улуус депутаттарын бигэргэтиилэринэн үөрүүлээхтик иҥэрилиннэ.
Ити курдук кулууп уота хаһан да умуллубаттык, сырдаатар сырдаан мэлдьитин дьону- сэргэни ыҥыра-угуйа туруоҕа.
Таҥан суруйда «Эркээни» КК түмсүүлэр салайааччылара Перловская А.Д.
Борисов Александр Ильич
Родился 3 августа 1960 г. в с. Техтюр Орджоникидзевского района Якутской АССР.
- В 1977-1982 гг. – учеба в Якутском госуниверситете на физфаке.
- В 2006 году окончил Российскую Академию госслужбы при Президенте РФ по специальности “Государственное и муниципальное управление”
- 1979-1980 гг. – учебный мастер Якутского университета.
- В 1982 г. – учитель физики школы № 18 г. Якутска.
- 1982-1983 гг. – стажер – исследователь Новосибирского государственного университета.
- 1983 – 1984 гг. – инженер проектно – конструкторского отдела Производственно – технического управления связи (ПТУС) ЯАССР.
- 1984 – 1990 гг. – ведущий инженер проектно – конструкторского отдела Производственно – технического управления связи (ПТУС) ЯАССР.
- 1990 – 1991 гг. – главный инженер Республиканского радиотелевизионного передающего центра Производственно – технического управления связи (ПТУС) ЯАССР.
- 1991 – 1992 гг. Помощник начальника ГПСИ “Россвязьинформ” Якутской – Саха ССР.
- 1992 – 1995 гг. – главный инженер, первый заместитель начальника ГП “Республиканский радиотелевизионный передающий центр Якутской – Саха ССР”.
- 1995- 1996 гг. – начальник структурной единицы, директор Якутского радиотелевизионного передающего центра государственного предприятия “Саха телеком”.
- 1996 – 2010 гг. – генеральный директор ГУП “Технический центр телевидения и радиовещания” РС (Я).
- 2010 – 2014 гг. заместитель председателя правительства РС(Я).
- 2014 г. – министр связи и информационных технологий РС(Я).
Александр Ильич Борисов – мастер связи РФ , заслуженный работник связи РС(Я), лшауреат государственной премии вч област связи и информационных технологий им П.И. Дудкина. Награжден знаком отличия РС(Я) “Гражданская доблесть”.
